Özet Sistemi 2022

21.yüzyıl toplumunda mikrobiyotadan ne kadar uzak durulursa o kadar sağlıklı kalınacağı algısı yer edinmiştir. Bu sebeptendir ki gerek çocukların gerekse yetişkinlerin doğal hayattan soyutlandığı bir hijyen olgusu içindeyiz. Her derde deva olarak görülen çamaşır suları, yerli yersiz, kireçleme işlemleri, Böcek ilaçlamaları, parazitoz belirtisinde karantina işlemleri bunların en bilinen örnekleridir. Peki bu tutum ne kadar doğrudur? Hep bahsedilen bu hijyen hipotezi aslında bizi sağlığımızdan mı ediyor? Immün yanıt mekanizmalarında tembelleşme yada mutasyona bağlı otoimmün reaksiyonların görülmesi mümkün müdür? Bu çalışmamda henüz tam tedavisi bulunmamış multiple sclerosis hastalığının ve buna benzer otoimmün hastalıkların hijyen hipotezi ile olan ilişkilerini anlatacağım. Multiple sclerosis (MS) enflamasyon, demiyelinizasyon ve akson hasarı ile karakterize otoimmün bir santral sinir sistemi (SSS) hastalığıdır. Myelin kılıflar, oligodendrositler ve daha az oranda akson ve sinir hücresi hasarlanır. Hastalık sıklıkla genç yetişkinlerde ortaya çıkar. Prevalansı coğrafi özelliklere balı olarak 100.000 de 2 ile 200 arasında değişmektedir 1. MS hastalarında SSS hasarına bağlı tüm belirti ve bulgular ortaya çıkabilirse de bazıları çok sık, bazıları da kırmızı bayrak olarak kabul edilir 2 . Bunlara bir veya daha fazla ekstremitede güçsüzlük (5), optik nörit ( ), parestezi ( ), diplopi () vb. Örnekler verilebilir 3 . Hastalık klinik izole sendrom (KİS), relapsing (tekrarlı) MS, progresif (kötüleşen) MS olmak üzere 3 ana başlık altında tanımlanmıştı”r 4 . MS tanısında temel prensip, SSS içindeki lezyonların ve neden olduğu klinik tablonun zamanda ve alanda yayılımının gösterilmesi ve benzer özelliklere sahip alternatif hastalıkların klinik ve/veya inceleme yöntemleri ile dışlanmasıdır. Tablo 1. MS tanısında ve ayırıcı tanısında kullanılan tetkikler 5 Temel testler Kan tetkikleri, MRG, BOS analizleri İkincil testler Uyandırılmış potansiyeller (görsel, somatosensoriyel), Optik koherens tomografisi, Nörokognitif testler Diğer testler Ürodinami, Biyopsi, Anjiyografi, Elektrofizyoloji (sinir iletimleri, EMG), akciğer grafisi, Diğerleri (schimer testi, tükrük bezi sinsitografisi, SPECT, Kveim testi, Gallium scan gibi) MS: Multipl skleroz, MRG: Manyetik rezonans görüntüleme, BOS: Beyin omurilik sıvısı, EMG: Elektromiyografi, SPECT: Tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi Multiple sclerosis ile ilgili giriş bilgilerinin dışında asıl değinmek istediğim bu hastalığın maaliyeti ve seyridir. Hastalığın seyri erken tanı ve tedavi ile uzman hekimler gözetiminde hastanın günlük faaliyetlerine geri dönmesine ve sanki hasta değilmiş gibi kaliteli bir yaşam sürmesi mümkündür. Ancak tüm şartların yerine getirildiği durumlarda hastanın ilaca yanıtsız kalması; natalizumab, fingolimod gibi ilaçların JC virüs aktivitesinin sebep olduğu ve mevcut koşullarda tedavisinin bulunmayan Progresif Multifokal Lökoensefalopati (PML) ye yol açması, ilaçların çoğunun teratojen olması tedavide hekimlerin ve hastaların karşısına çıkan ciddi problemlerdir. Bunlar dışlandığında bile çoğu zaman MS tanısının konabilmesi için ileri bir klinik şarttır. MRG cihazının kalitesinin yeterli olması, gerekli testlerin (özellikle oligo klonal bant yöntemi) yapılması heryerde mümkün değildir ve her doktorun tanısını koyabileceği durumlar değildir. Burada yapılacak en ufak hata hastayı ve doğrudan devleti etkilemektedir. Tedavi için kullanılan ilaçların ücretleri doz başına binlerce euro’yu bulabilmektedir. Bu ilaçlar sosyal güvencesi olan hastalara devlet tarafından ücretsiz karşılanmaktadır. Peki bu bilgiler ışığında elimizden ne gelir? Hastalığın tedavisi için gerekli araştırmalar büyük klinikler tarafından devam etmektedir(okrelizumab,cladribin vs.). Aynı şekilde hastalığın tanınmasında ve prognozunun nasıl olacağına dair biyobelirteç araştırmaları da aynı şekilde devam etmektedir. Buna karşın hastalıktan korunmak için yada risk faktörünü azaltmak için yürütülen çalışmalar hangi aşamadadır? Asıl bahsedeceğim hususlar bunlardır. Bazı klinik çalışmalar insan nematod infestasyonlarının azaldığı gelişmiş ülkelerde otoimmün hastalıkların dramitik şekilde arttığını göstermiştir 6 . Yine yapılan klinik çalışmalar uyku süresinin ve kalitesinin gerek doğal gerekse aktif bağışıklık mekanizmalarının üzerinde ciddi etkiler oluşturduğunu kanıtlamıştır. EBR 7 virusun artık MS ile ilişkisine neredeyse kesin gözüyle bakılmaktadır. Sonuç olarak MS gibi otoimmün hastalıkların tanısını almamak elimizde mi, bu konuda koruyucu hekimlik vazifemizi öncelemek gerekir mi? Yukarıda bahsettiğim verileri ve hipotezleri güncel ve impact faktörü yüksek dergilerden makalelerle kongrenizde sunmak istediğimi arz ederim.